Rzetelne Artykuły

Siły Powietrzne Polski czyli Lata 1990-2016 (cz. III)

Po 1990 r. Siły Powietrzne przeszły wiele zmian strukturalnych. Zaowocowały one przekształceniem postzimnowojennej organizacji brygado-pułkowej na nową, opartą o stosowany na Zachodzie system baz lotniczych oraz podlegających im jednostek. Reorganizacja odbyła się kosztem cięć kadrowych oraz wycofywaniem przestarzałego sprzętu. Przede wszystkim dotyczyło to samolotów MiG-21 oraz MiG-23 oraz samolotów Antonow An-26, które zostały zastąpione przez amerykańskie maszyny typu C-130E Herkules  w liczbie 5 sztuk.

W 2006 r. przyjęto na uzbrojenie nowe typy samolotów, a były to: będący chlubą polskiego lotnictwa wojskowego samolot wielozadaniowy F-16 Block 52+ oraz śmigłowiec PZL SW-4. F-16 pokonał w ogłoszonym przetargu szwedzkiego Saab’a  JAS 39 Gripen oraz francuskiego Mirage’a 2000. Po 2011 r. rozpoczęto pracę nad gruntowną poprawą bezpieczeństwa i optymalizacją szkolenia we wszystkich jednostkach sił powietrznych. Zmieniono także organizację bezpieczeństwa i zabezpieczenia organizacyjno-logistycznego lotów podnosząc standardy funkcjonowania baz lotniczych. Pracę nad systemem problematyki bezpieczeństwa zostały zwieńczone opracowaniem czterech istotnych dokumentów: Regulaminu Lotów RL 2010, Instrukcji Organizacji Lotów 2010, Instrukcji Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP oraz Instrukcji organizacji lotniczej łączności radiowej Sił Zbrojnych RP – wydanie II. Wprowadzono całodobowy nadzór nad pracą Służby Hydrometeorologicznej Sił Zbrojnych RP. Zakończono także rozbudowę sieci WAN Meteo – RL.

Od 2004 r. polskie samoloty rozpoczęły regularny udział w misji Baltic Air Policing (Patrz artykuł pt. Baltic Air Policing-współpraca w ramach ochrony przestrzeni powietrznej NATO), zaś polskie F-16 pomyślnie przeszły certyfikację w programie TACEVAL (2011 r.), uzyskując tym samym pełną interoperacyjność w ramach NATO i możliwość uczestniczenia w operacjach ekspedycyjnych.

Podstawami prawnymi utworzenia powietrznej branży Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej są: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 r. oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dziennik Ustaw z 2012 r. poz. 461). Od 1 stycznia 2014 r. dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, którym podlegają poszczególne jednostki SP1.

Siły Powietrzne składają się z trzech głównych rodzajów wojsk: Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych. Jak już wspomniano, za dowodzenie i kierowanie Siłami Powietrznymi odpowiada Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, które mieści się w Warszawie. W jego strukturze działa Inspektorat Sił Powietrznych, składający się z Zarządu Wojsk Lotniczych i Zarządu Wojsk Radiotechnicznych.
Trzonem SP są oczywiście Wojska Lotnicze Sił Powietrznych2. Posiadają one możliwość wykonywania misji uderzeniowych, transportowych i rozpoznawczych. Zajmują się także szkoleniem pilotów i obsługi naziemnej. Wojska Lotnicze SP są zorganizowane w skrzydła: 1. i 2. Skrzydło Lotnictwa Taktycznego (SLT), 3. Skrzydło Lotnictwa Transportowego (SLTr) oraz 4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego (SLSz). Wojska Lotnicze SP mają około 300 samolotów i śmigłowców. W tej liczbie jest około 120 samolotów bojowych; resztę stanowią śmigłowce, samoloty szkolne i transportowe. Uzbrojenie Wojsk Lotniczych stanowią:  samoloty wielozadaniowe F-16 „Jastrząb”, samoloty myśliwskie MiG-29,  samoloty myśliwsko-bombowe Su-22,  samoloty szkolno-treningowe PZL-130 Orlik, samoloty szkolno-treningowe TS-11 Iskra, samoloty transportowe An-28, M-28, C-295M, C-130E, śmigłowce transportowe W-3W, Mi-8, śmigłowce ratownicze SAR Mi-2RL, W-3RL, Mi-8RL, śmigłowce szkolenia podstawowego SW-4 „Puszczyk”, śmigłowce Mi-2 oraz śmigłowce wielozadaniowe Mi-17 (Lista statków powietrznych – do pobrania w formacie pdf).

Warto przyjrzeć się nieco bliżej poszczególnym skrzydłom lotniczym i pokrótce je scharakteryzować.
1. Skrzydło Lotnictwa Taktycznego ma na wyposażeniu samoloty MiG-29 i Su-22. W skład 1. SLT. Wchodzą Bazy Lotnictwa Taktycznego (dalej BLT) nr 22. i 23. (użytkują MiGi-29) oraz 21. BLT w Świdwinie gdzie stacjonują samoloty szturmowo-bombowe: jednoosobowe SU-22M4K oraz dwuosobowe Su-22UM3K. Polskie MiGi-29 pochodzą z zakupów bezpośrednio dokonanych w ZSRR, a także wymiany z czeskimi Siłami Powietrznymi  w połowie lat 90. ubiegłego stulecia. Ponadto 22 sztuki Siły Powietrzne otrzymały w roku 2005 od niemieckiej Luftwaffe.
2. Skrzydło Lotnictwa Taktycznego to jednostka, w której zgrupowano wszystkie (tj. 48 sztuk) polskie samoloty F-16, a są to: F-16C Block 52+ (wersja jednomiejscowa; 36 szt.) oraz F-16D Block 52+ (wersja dwumiejscowa; 12 szt.). Samoloty F-16, popularnie zwane u nas „Jastrzębiami”, stacjonują obecnie w 31. BLT w Poznaniu-Krzesinach i 32. BLT w Łasku.
3. Skrzydło Lotnictwa Transportowego dysponuje różnymi samolotami transportowymi. W podlegającej 33. Bazie Lotnictwa Transportowego (BLTR) w Powidzu, stacjonują samoloty Lockheed C-130E Hercules. W 8. BLTR z Krakowa stacjonują samoloty CASA C-295M i PZL M28 Bryza. W skład bazy wchodzą 3 Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze (SAR; 1.,2., i 3. Grupa) w Świdwinie, Mińsku Mazowieckim i Krakowie. Używają one śmigłowców Mi-2 oraz PZL W-3 Sokół.
4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego jest wyposażone w samoloty szkolno-bojowe PZL TS-11 Iskra, które niebawem zostaną zastąpione przez włoskie samoloty Aermacchi M-346 Master. 4. Skrzydło posiada także na wyposażeniu szkolno-treningowe samoloty turbośmigłowe PZL-130 Orlik oraz śmigłowce szkolno-treningowe PZL SW-4. Skrzydłu podlega Wyższa Szkoła Oficerska w Dęblinie oraz 2 Bazy Lotnictwa Szkolnego: 41. i 42. oraz Centrum Szkolenia Inżynieryjno-Lotniczego.
Jednym z najmłodszych rodzajów wojsk są bez wątpienia wojska radiotechniczne. Rozwijają się one jednak bardzo szybko i, tak jak wiele innych jednostek WP, cechują się wysokim stopniem profesjonalizmu. Wojska Radiotechniczne odpowiadają za bezustanną kontrolę przestrzeni powietrznej i  stanowią też ważny element systemu rozpoznania zarówno w skali krajowej jak i sytemu sojuszniczego rozpoznania NATO, który z kolei dostarcza dane dla systemów dowodzenia NATO o sytuacji powietrznej nad Polską oraz jej najbliższym otoczeniem.

Całość WR jest skoncentrowana w 3. Wrocławskiej Brygadzie Radiotechnicznej, którą tworzą cztery bataliony: 3. brt w Sandomierzu, 8. brt w Lipowcu, 31. brt we Wrocławiu oraz 34. brt w Chojnicach.

Wojska Radiotechniczne użytkują kilkadziesiąt stacji radiolokacyjnych różnych typów, głównie rodzimej produkcji. Do najnowocześniejszych należą trójwspółrzędne urządzenia typu NUR-12M oraz mobilne stacje średniego zasięgu typu NUR-15M. Na trzech posterunkach ulokowane są zaś nowoczesne radiolokatory RAT-31 DL produkcji włoskiej. Na wyposażenie WR trafią w najbliższym czasie m.in.: mobilne stacje dalekiego zasięgu z aktywną anteną, pasywne radary koherentne, a także stacje kontroli rejonu lotniska.
Wojska Obrony Przeciwlotnicznej Sił Powietrznych, są trzecim istotnym filarem na którym opiera się sprawne funkcjonowanie naszego lotnictwa wojskowego. Jak łatwo się domyślić, ich podstawowym zadaniem jest ochrona ważnych obiektów i jednostek wojsk lądowych przed nieprzyjacielskimi atakami z powietrza. Zorganizowane są one w 6 dywizjonów rakietowych, które wraz z dywizjonem zabezpieczenia tworzą 3. Warszawską Brygadę Rakietową OP. W każdym dywizjonie rakietowym są trzy tzw. Zespoły Ogniowe (ekwiwalent kompanii), które są   wyposażone w zestawy S-125 Newa S.C. (SA-3 Goa).  Tylko dywizjon w Mrzeżynie ma dwa zestawy rakietowe S-125 Newa-SC i jeden zestaw dalekiego zasięgu S-200 Wega (SA-5 Gammon)3.

Choć niniejszy artykuł dotyczy Sił Powietrznych to warto też wspomnieć, że swoje komponenty lotnicze posiadają także Marynarka Wojenna i Wojsk Lądowe. Lotnictwo Wojskowe Wojsk Lądowych jest ich integralna częścią. Trzon jego stanowią : 49. Pułk Śmigłowców Bojowych z Pruszcza Gdańskiego (2 eskadry Mi-24 i 2 eskadry Mi-2) oraz 56. Kujawski Pułk Śmigłowców Bojowych z Inowrocławia (1 eskadra Mi-24 i 3 eskadry Mi-2). Z kolei 25. Brygadzie Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie Mazowieckim jest podporządkowany 47. Dywizjon Lotniczy stacjonujący w Leżnicy Wielkiej (2 eskadry śmigłowców Mi-8) oraz 66. DL, który z kolei stacjonuje w Nowym Glinniku (3 eskadry SW-3).

Trzon Lotnictwa Marynarki Wojennej stanowi Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej z Bazą w Gdyni. Podporządkowane jej są: 43. Baza Lotnictwa Morskiego (BLM) w Babich Dołach (śmigłowce: PZL W-3 RM Anakonda, SM-26, W-35, Mi-17, Mi-2 oraz samoloty AN-28 TD) oraz 44. BLM w Siemianowicach i Darłowie (śmigłowce Mi-14 PŁ/R, Mi-14 PŁ, PZL W-3 Anakonda, Mi-2 oraz samoloty M-28B Bryza w kilku wersjach).

Siły Powietrzne zgodnie z Planem modernizacji technicznej Sił Zbrojnych 2013-2022 mają także zostać unowocześnione do najlepszych osiągalnych standardów. Jest to już jednak temat na osobny artykuł. http://bezpiecznelotnisko.pl/index.php/artykuly/110-sily-powietrzne-polski-czyli-lata-1990-2016-cz-iii 

Autor: Daniel Kasprzycki

Przypisy:
1 Ustawa z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw zlikwidowała stanowisko Dowódcy Sił Powietrznych.
2 Siły Powietrzne przeznaczone są głównie do obrony przestrzeni powietrznej kraju, prowadzenia operacji mających na celu utrzymanie przewagi w powietrzu oraz wspierania innych rodzajów wojsk w operacjach połączonych. Ponadto odpowiadają za polski wkład do zintegrowanego systemu obrony powietrznej NATO - NATINADS. 

3 Dyslokacja 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej OP: Dowództwo i sztab – Sochaczew, 32. dr OP Olszewnica, 33. dr OP Gdynia, 34. dr OP Bytom, 35. dr OP Skwierzyna, 36. dr OP Mrzeżyno, 37. dr OP Sochaczew, 38. dzab OP Sochaczew. Organizacją szkolenia personelu 3. WBROP oraz kwestiami związanymi z uzbrojeniem i sprzętem zajmuje się Inspektorat Rodzajów Wojsk DGRSZ. W najbliższej przyszłości, należy się spodziewać znaczących inwestycji w Wojska Obrony Przeciwlotniczej, w tym w 3. Warszawską Brygadę Rakietową OP.

Zdjęcia:
Fot. 1 Samobieżny zestaw przeciwlotniczy S-125 Newa S.C., który został gruntownie zmodernizowany w Polsce (MON).
Fot. 2 Para polskich MiGów-29 9.12 Fulcrum w  locie patrolowym nad Polską (MON).
Fot. 3 Samoloty Su-22M4 Fitter z 21. BLT ze Świdwina (MON).
Fot. 4 General Dynamics F-16C Block 52+ Fighting Falcon w barwach Sił Powietrznych RP. F-16 w  różnych wersjach to obecnie najbardziej rozpowszechniony na świecie samolot myśliwski (MON).
Fot. 5 General Dynamics F-16D Block 52+ Fighting Falcon. Polskie F-16 stacjonują obecnie w 31. BLT w Poznaniu-Krzesinach i 32. BLT w Łasku Falcon (MON).
Fot. 6 PZL TS-11 Iskra - podstawowy odrzutowy samolot szkolno-treningowy polskiego lotnictwa (od 1963 r.). Wkrótce ma zostać zastąpiony przez samoloty Aermacchi MB 346 (MON).


Bibliografia:
1.Defence & Security Intelligence & Analysis. IHS Jane's 360, http://www.janes.com/.
2.Domański J., Klimaszewska Z., Stanczykiewicz E., Encyklopedia Lotnictwa Wojskowego. Samoloty i śmigłowce wojskowe T.14, Bellona, Warszawa 1994.
3.Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, http://www.dgrsz.mon.gov.pl/.
4.Gruszczyński J., Historia lotnictwa w Polsce, Carta Blanca, Warszawa 2011.
5.Ministerstwo Obrony Narodowej, http://mon.gov.pl/.
6.Newdick T., Cooper T., Siły powietrzne świata od 1990 do dziś, Vesper, Poznań 2011.
7.Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010: rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze, J. Zieliński (red.), Bellona; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "SWAT", Warszawa 2011.
8.The Military Balance, International Institute for Strategic Studies, http://www.iiss.org/.
9.World Air Forces 2016, Flightglobal Insight Special Report, Sutton 2016.


© 2024 BL BezpieczneLotnisko. All Rights Reserved.