Bezzałogowe Statki Powietrzne (dalej BSP), które popularnie zwane są dronami, zyskują obecnie bardzo na znaczeniu i stale, w niezwykle szybkim tempie przybywa ich typów. Rośnie także liczba ich producentów. Coraz więcej państw dostrzega ogromny potencjał jaki w nich się kryje i to zarówno w aspekcie zastosowania wojskowego jak i cywilnego. Dziś wiadomym już jest, że stanowią one przysłowiowy kamień milowy w rozwoju aeronautyki.

Bezzałogowy Statek Powietrzny (ang. Unmanned Aerial Vehicle, UAV) to statek powietrzny, który nie wymaga obecności załogi na pokładzie. Natomiast Unmanned Combat Air Vehicle (UCAV) przeznaczony jest do wykonywania działań bojowych, jest on uzbrojony.

Niewiele osób zdaje dziś sobie sprawę, że BSP zostały użyte po raz pierwszy w okresie I wojny światowej. Nie wykonywały one jednak zadań stricte bojowych. Były to po prostu samoloty, pozbawione pilotów, które używano jako cele ćwiczebne dla obrony przeciwlotniczej. Idea bezpilotowych statków powietrznych powróciła w czasie II wojny światowej. Za takowe możne uznać niemieckie samoloty-pociski typu V-1, pociski manewrujące typu Mistel oraz im podobne, projektowane lub produkowane przez III Rzeszę. Również Amerykanie eksperymentowali z bezzałogowymi wersjami bombowców dalekiego zasięgu Boeing B-17 Flying Fortress. Po zakończeniu wojny, początkowo jedynie w USA kontynuowano prace nad tego typu pojazdami, gdyż kraj ten dysponował najbardziej zaawansowanym zapleczem badawczo-rozwojowym i techniczno-produkcyjnym. Dopiero z czasem (przełom lat 70. i 80 XX w.) inne państwa zainteresowały się rozwojem tej gałęzi lotnictwa.

Początkowo, produkowane drony służyły jako obiekty-cele, ale liczne zimnowojenne konflikty, zwłaszcza wojna w Wietnamie, doprowadziły do zintensyfikowania wysiłków na rozwojem BSP i stopniowo zaczęły zwracać uwagę kręgów decyzyjnych USA na drzemiący w nich potencjał. Efektem podjętych działań, było pojawienie się pierwszego drona zastosowanego bojowo – był to pojazd o nazwie BGM-34A. Pojazd tan był przedstawicielem serii dronów produkowanych przez firmę Teledyne Ryan. Wywodził się w prostej linii od pojazdu celu. TR produkował także wersje rozpoznawcze. Po raz pierwszy BGM-34A użylił Izraelczycy w czasie wojny Yom Kippur w 1973 r. do zadań patrolowych i atakowania egipskich pojazdów i stanowisk przeciwlotniczych. Osiągnięto liczne sukcesy to też ponowie dronów tych użyto w trakcie walk w dolinie Bekaa w trakcie tzw. Wojny o Pokój w Galilei w roku 1982 przeciwko oddziałom syryjskim. W latach 80. postępy w informatyzacji i miniaturyzacji umożliwiły skonstruowanie drona o nazwie Pioneer. Był on mniejszy od swego poprzednika i miał swój udany debiut w trakcie operacji Pustynna Burza (1991 r.), gdzie prowadził misje rozpoznawcze. Lata 90. XX w. przyniosły kolejne postępy w rozwoju BSP. To właśnie w 1995 r. Amerykanie wprowadzili do służby niezwykle udany statek powietrzny o nazwie MQ-1 Predator. Predator jest wynikiem programu budowy bezzałogowego samolotu do zastosowań wojskowych określanego w USA jako Medium Altitude Endurance Predator Program i produkowany jest przez przedsiębiorstwo przemysłu lotniczego General Atomics Aeronautical Systems, Inc. Pojazd ten odegrał nieocenioną role w rozwoju BSP, a jego sukcesy doprowadziły na przełomie stuleci do gwałtownego rozwoju tej gałęzi lotnictwa na całym świecie. Można zatem rzec i uważam, że nie będzie to przesada, że Predator był i jest w znacznej mierze protoplastą wszystkich tego typu statków powietrznych na świecie.

Aktualnie takie drony jak np. amerykański Global Hawk latają niemalże całkowicie samodzielnie, a kontrolowane są przez pilotów znajdujących się tysiące kilometrów od nich. Pojawiły się także drony tak małe, że można ich używać w walce (mam tu na myśli rozpoznanie) np. w terenie zurbanizowanym, na szczeblu drużyny piechoty. Na tym polu innowacyjność rodzi coraz ciekawsze i coraz bardziej interesujące, a niekiedy także zaskakujące pomysły.

Obecnie rozwój informatyki, optoelektroniki oraz pojawienie się nowych rozwiązań konstrukcyjnych, spowodowały, że drony stają się coraz tańsze i łatwiejsze w produkcji (pod warunkiem posiadania odpowiedniego zaplecza) co doprowadziło w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. do ich wejścia na rynek komercyjny, który okazał się szybko wręcz nieograniczoną „kopalnią” pomysłów  odnośnie możliwości ich zastosowania. Spektrum to jest dziś bardzo szerokie. BSP zajmują się m. in.: badaniem atmosfery, pełnią rolę przekaźników telekomunikacyjnych, poszukują rozbitków na akwenach wodnych (akcje typu SAR), używa się ich w rolnictwie, górnictwie, fotografii lotniczej, zaś w branży nieruchomości używa się ich do nagrywania i fotografowania obiektów przeznaczonych do sprzedaży. W ChRL testowane są obecnie drony, których zadaniem jest usuwanie smogu. Istnieje także możliwość zastosowania ich jako mobilne internetowe hot-spoty (przekaźniki umożliwiające dostęp do Internetu). Ich obecność zaznaczyła się także na rynku telewizyjnym, który prawdopodobnie zostanie przez nie zrewolucjonizowany. Wykorzystują je także wywiady i agencje rządowe. Jest też niestety i druga strona medalu – po BSP coraz częściej sięgają terroryści i zorganizowane grupy przestępcze oraz stalkerzy.

Swoista „dronizacja” świata – jeśli można to tak ująć - jak widać postępuje w szybkim tempie i za parę lat hasło „zrób sobie drona” wcale może nie brzmieć dziwnie i irracjonalnie…

Drodzy Czytelnicy! Niniejszym artykułem chcielibyśmy rozpocząć cykl krótkich artykułów tematycznych na który Wy będziecie mieli wpływ. Na „pierwszy ogień” wybraliśmy temat dronów, które obecnie dokonują prawdziwej rewolucji w lotnictwie tak wojskowym jak i cywilnym. Interesuje Nas co Wy chcielibyście się dowiedzieć na ten temat? A zatem być może chcecie dowiedzieć się w jaki sposób mogą one nam pomagać w życiu codziennym? Może interesuje was historia dronów lub perspektywy ich rozwoju w przyszłości? Może interesują was konkretne kraje i typy bezzałogowców w nich produkowanych? Są też być może tacy, których zainteresują kwestie techniczne i opisy poszczególnych konstrukcji? Lotnictwo wojskowe i wpływ BSP na jego rozwój – to także „temat rzeka”. http://bezpiecznelotnisko.pl/index.php/artykuly/91-dronizacja-czyli-o-bezzalogowych-statkach-powietrznych-slow-kilka 

Autor artykułu Daniel Kasprzycki, jak i Redakcja czekają również na Wasze propozycje i serdecznie zapraszamy do dyskusji

 

Zdjęcia:

1. RQ-4 Global Hawk - amerykański UAV dalekiego zasięgu przeznaczony do zadań rozpoznawczych, który produkowany jest przez koncern Northrop Grumman). Może on prowadzić rozpoznanie przez 24 h z pułapu 20 km (Northrop Grumman).
2. Northrop Grumman X-47 Pegasus – bojowy bezzałogowy aparat latający, przeznaczony do operowania z lotniskowców (Northrop Grumman)
3. Rzut wertykalny kilku popularnych typów dronów (www.slate.com)